Mae Cymru wedi ei chyfoethogi ├ó chelfyddydau a diwylliant gydaÔÇÖi chwedlau enwog yn fan ysbrydoliaeth i sawl un. TrafodaÔÇÖr erthygl hwn rhai o hoff chwedlau Cymru gan dalu teyrnged iÔÇÖr tiroedd bythwyrdd syÔÇÖn gartref iddyn nhw.
Dinas Emrys ÔÇô Chwedl y Ddraig Goch aÔÇÖr Ddraig Wen
Geiriau gan Catrin Lewis
Dinas Emrys yw cartref symbol enwocaf Cymru – y ddraig goch. MaeÔÇÖr lleoliad, sydd wedi ei leoli ger Beddgelert, yn adnabyddus o chwedl y ddraig goch aÔÇÖr ddraig wen.
Yn ├┤l y chwedl, buÔÇÖr brenin Gwrtheyrn wrthi am dridiau yn ceisio codi cadarnle yno ond bob bore pan fuÔÇÖn dychwelyd iÔÇÖr safle doedd dim ond rwbel iÔÇÖw weld. Argymhellodd un oÔÇÖi gynghorwyr iddo ddod o hyd i fachgen heb dad a gwasgaru ei waed ar y creigiau. Daeth Gwrtheyrn o hyd i fachgen oÔÇÖr enw Myrddin Emrys ond mynnodd y bachgen fod ganddo gyngor gwell iÔÇÖr brenin. Dywedodd bod draig goch a draig wen yn byw yn y llyn o dan y graig ac yn achosi iÔÇÖr t┼Ár ddisgyn. Ar ├┤l cloddio, cafodd Myrddin ei brofiÔÇÖn gywir a deffrodd y ddwy ddraig oÔÇÖu cwsg a chychwyn ymladd. BuÔÇÖr ddraig wen yn fuddugol tair gwaith ond yna, ymladdodd y ddraig goch nerth ei fywyd a dychrynodd y ddraig wen i ffwrdd. Roedd buddugoliaeth y ddraig goch yn symbol o oruchafiaeth y Cymry dros y Sacsoniaid, a gynrychiolir gan y ddraig wen.
Hyd heddiw, maeÔÇÖr ddraig goch yn cael ei adnabod fel symbol o ddyfalbarhad y Cymry tra bod yr enw Dinas Emrys yn talu teyrnged i ddoethineb y mab ifanc. Mae Dinas Emrys yn safle poblogaidd gyda cherddwyr ac mae gan yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol daith arbennig syÔÇÖn galluogi i ymwelwyr ail-fywÔÇÖr chwedl eiconig. Mae hefyd safle archeolegol ar gopa Dinas Emrys ble arferaiÔÇÖr castell sefyll.
Beddgelert ÔÇô Chwedl Gelert a Llywelyn Fawr
Geiriau gan Angharad Roberts
Mae stori Gelert yn un o gyfeillgarwch, ffyddlondeb a thristwch. Ar ├┤l iÔÇÖr tywysog Llywelyn cael ei babi cyntaf, pob nos roedd ei gi ffyddlon, Gelert yn cysgu yn ei herbyn i’w amddiffyn. Un noson mae blaidd brawychus yn cyrraedd y castell ac yn trio niweidioÔÇÖr babi. Mae Gelert yn ei ymladd yn ffyrnig, hyd yn oed iÔÇÖr pwynt mae crib y babi yn cael ei thynnu iÔÇÖr llawr. OÔÇÖr diwedd mae Gelert yn lladd y blaidd ac mae Llywelyn yn cyrraedd yr ystafell. I gyd mae oÔÇÖn gweld yw Gelert yn llawn gwaed a dim babi. Yn meddwl gwnaeth Gelert lladd ei fab, maeÔÇÖr tywysog yn cymryd ei gleddyf a’i ladd. Eiliadau wedyn maeÔÇÖr babi ar y llawr yn dechrau crio, yn agos├íu at y crib mae Llywelyn oÔÇÖr diwedd yn gweld corff y blaidd ac yn sylweddoli’r gwir. I anrhydeddu Gelert, y ci ffyddlon, cafodd ei gladdu yng Nghaernarfon o dan garreg enfawr. Mae Beddgelert dal yn gallu cael ei ymweld heddiw, maeÔÇÖn sefyll fel symbol o hanes Cymraeg ac yn cofio storiÔÇÖr ci dewr.
Nant Gwrtheyrn ÔÇô Chwedl Rhys a Meinir
Geiriau gan Alaw Williams
Mae chwedl Rhys a Meinir yn stori garu am gwpl yn priodi yn Nant Gwrtheyrn sef lle sydd wedi ei leoli mewn hen bentref chwarelyddol ar arfordir gogleddol Pen Ll┼Àn yng Ngogledd Cymru. Roedd cynlluniau iddynt briodi yn Eglwys Clynnog ar ddydd Sadwrn arbennig. Roedd traddodiad arbennig a olygai bod yn rhaid i Meinir guddio ar foreÔÇÖr briodas a methodd neb ddod o hyd iddi. Treuliodd Rhys fisoedd yn chwilio amdani ac ar noson stormus fe aeth i gysgodi o dan hoff dderwen y ddau ohonynt. Trawyd y goeden gan fellten ac yno yn y boncyff roedd sgerbwd Meinir yn y ffrog briodas. Cafodd Rhys drawiad ar y galon a marw wrth ei hochr. Erbyn heddiw mae modd i chi ymweld ├ó Nant Gwrtheyrn aÔÇÖr goeden enwog. Yn 2015 cwblhawyd gwaith i uwchraddio ac ehanguÔÇÖr caffi a feÔÇÖi galwyd yn Caffi Meinir ar ├┤l y chwedl. Mae llawer o briodasau yn cael eu cynnal yno heddiw ac yn 2016 fe agorwyd cyfleusterau newydd sbon gyda llety ychwanegol ar gyfer hyd at 38 o bobl. Un oÔÇÖr prif ddigwyddiadau yn Nant Gwrtheyrn ywÔÇÖr cyrsiau Cymraeg sydd yn cael eu cynnig yno.