Words by Millie Stacey
Mae mis Hydref yn fis pwysig yn y calendr gan ei fod yn cynrychioli mis hanes pobl dduon. Felly, beth yw ei bwrpas? Mae Mis Hanes Pobl Dduon yn ddigwyddiad blynyddol a gychwynnodd yn Unol Daleithiau America ac sy’n dyddio’n ├┤l i’r 1920au. Cafodd y digwyddiad ei dathlu am y tro gyntaf yn yr derynas unedig nol yn 1987. Nod y dathliad cenedlaethol hwn yw hyrwyddo a dathlu cyfraniadau Duon i gymdeithas Prydain, a meithrin dealltwriaeth o hanes Du yn gyffredinol. Mae’r mis yn rhoi cyfle i dathlu ond cyfle i edrych ar yr newid sy’n dal angen hyd heddi.
Dechreuodd dathliadau’r mis yng Nghymru gydag ymweliad ├ó phrifddinas Cymru gan dywysog a thywysoges Cymru i nodi 75 mlynedd ers tocio gwynt yr HMS. Treulion nhw eu hamser yn cyfarfod ├ó phobl o Flaenoriaid Windrush Cymru, Fforwm Ieuenctid Lleiafrifoedd Ethnig a Black History Cymru 365, sy’n cyflwyno rhaglenni trwy gydol y flwyddyn sy’n cydnabod y cyfraniadau a wneir gan bobl o dras Affricanaidd ac Affricanaidd-Carib├»aidd. Mae’r rhain yn cyfrannu i hanes a diwylliant lleol, cenedlaethol a byd-eang. Yna bu’r ddau yn treulio amser yn ysgol uwchradd Fitzalan i ddathlu’r amrywiaeth yno a yn siarad ├ó myfyrwyr am eu hastudiaethau a’r dyfodol.
Un modd ddangosodd y byd chwaraeron ei cefnogaeth oedd trwy b├¬l-droed. Dangosodd Cymdeithas B├¬l-droed Cymru eu cefnogaeth i’r dathliadau trwy arddangos cyfresi o raglenni dogfen a fideos ├ó cherddoriaeth sy’n dathlu cyfraniadau a llwyddiannau amhrisiadwy chwaraewyr Du Cymru. Roedd artistiaid arloesol Duon Cymru sy’n parhau i lunio diwylliant y wlad ar RedWall+. Mae enghraifft o’r math o gynnwys yn cynnwys y gyfres ÔÇÿy ddraig ar fy nghrys’, sy’n archwilio p├¬l-droedwyr o dreftadaeth Du ac Asiaidd sydd wedi cynrychioli Cymru, a’r gwaith sy’n cael ei wneud i wneud p├¬l-droed yng Nghymru yn fwy cynhwysol.
Roedd rhaglen dogfen byr wedi cael ei gynhyrchu gan Hansh, lle roedd Dom a Lloyd sy’n rhan o’r s├«n gerddoriaeth Cymraeg. Roeddent yn edrych ar beth roedd hi’n golygu i fod yn rhan o’r gymdeithas Gymraeg fel Cymro du yn y sefyllfa gyfredol. Erbyn diwedd y ddogfen maent yn cael eu hysbrydoli i gyfansoddi c├ón. Rhai o’r bobl roedden nhw’n siarad gyda oedd Sage Todz cerddor Cymraeg a Lily Beau sy’n actores Cymraeg a oedd yn y ffilm Swn.
